Nyckelharpa's naar Burg Fürsteneck

We trokken met de nyckelharpaklas van Ann Heynen in oktober 2018 naar de 17e Internationale Nyckelharpa- dagen in Duitsland te Burg Fürsteneck in de buurt van Fulda. Ongeveer 100 ervaren en onervaren nyckelharpaspelers van over de hele wereld worden hier uitgenodigd om samen te spelen en ervaringen en lessen te delen.

Daarnaast zijn er ervaringsuitwisselingen tussen en met bouwers van nyckelharpa’s over verschillende architecturale stijlen en hun gevolgen op constructie en geluid. We volgden workshops bij Josefina Paulson en David Eriksson: Zweedse volksmuziek en verschillende speeltechnieken op de nyckelharpa. Naast snaren en strijkstokken was er ook aandacht voor spierontspanningstechnieken. Alle workshops waren auditief, dus zonder muziekpartituur. Verrijkend en misschien moeten we binnen de muziekschool een boompje opzetten over deze didactische aanpak. Onder leiding van Marco Ambrosini volgenden de gevorderden van onze nyckelharpaklas workshops ‘oude muziek’ met als voornaamste invalshoek Bach. Bach op nyckelharpa is een project 

binnen de internationale nyckelharpa-associatie. Ik verzeker u dat als Bach ooit de nyckelharpa had ontmoet hij er zeker stukken voor had geschreven.

Daarnaast waren er vele keuzeworkshops zodat we de kans hadden om iets te proeven bij andere lesgevers: Olena Yeremenko (Centraal- en Oost-Europese melodieën), Johannes Mayr (Europese dansen), Annette Osann (speeltechnieken gevorderde beginners), Julie Bauer (speeltechnieken beginners). Interessant was de vrijdagse ‘conferentie over actuele ontwikkelingen’ met als thema de verspreiding en opleiding van de nyckelharpa. Zo was er een beschrijving van een project in een grensgebied van Hongarije met zigeunerkinderen.

Ik leer ook dat we in Vlaanderen beter bedeeld zijn met een aanbod nyckelharpa in een beperkt aantal muziekscholen (3). In Duitsland bestaat een vorm van leren op afstand waarbij leerlingen van allerlei regio’s samenkomen in Burg Fürstenneck. In de meeste landen was het thema: “hoe krijgen we de nyckelharpa in het traditionele muziekonderwijsaanbod”. Wat ik heb geleerd is dat ik nu deel uitmaak van een ‘groter geheel’ en een passie deel met vele nyckelharpaspelers binnen en buiten Europa.

Mijn conclusie is dat, welk instrument je ook speelt binnen de muziekschool van Schoten, het altijd interessant is om over het muurtje te kijken bij soortgelijke binnen- of buitenlandse initiatieven.
Rest mij nog om Jan en Mia te danken voor het ‘royale’ vervoer.

Voor diegenen die zich na het lezen van dit artikel afvragen ‘wat is in godsnaam een nyckelharpa’: hieronder vind je wat uitleg (of kom eens kijken in onze klas).
De nyckelharpa is een snaarinstrument waarbij de snaren gestreken worden met een korte boog en de toonhoogte wordt gewijzigd door een toetsenbord. Daarnaast zijn er meerdere resonantiesnaren die bijdragen aan het speciale nyckelharpageluid dat rijk is aan boventonen. Vanaf de late middeleeuwen is het instrument aanwezig in Europa en staat het bekend als ‘sleutelviool’. Na de Barok is het met uitsterven bedreigd en wordt het uiteindelijk enkel gespeeld in Zweden in een klein gebied rond Uppsala als folk muziekinstrument in een ononderbroken traditie. Dankzij de innovatieve Zweedse muzikant en instrumentmaker Eric Sahlström en sommige geïnspireerde muzikanten in continentaal Europa wordt de nyckelharpa herontdekt en al tientallen jaren in de wereld opnieuw en steeds meer gespeeld in vele muziekstijlen.

Jan Maes, leerling nyckelharpa in de klas van Ann Heynen